Afrika je poznata po raznolikosti što može da se vidi i u mnoštvu šara različitih plemena. Svako pleme je razvilo svoj jedinstveni stil šara, sa različitim motivima, šemama boja i tehnikama izrade.
Afrički paterni su našli mesto u savremenoj umetnosti, dizajnu prevazilazeći tradicionalni kontekst. Uticali su na moderan dizajn enterijera, modu i druga kreativna polja inspirišući umetnike i dizajnere širom sveta.
SADRŽAJ:
- Ritam u paternima
- Vrste afričkih šara
- Afrički paterni u modernom dizajnu enterijera
- Saveti za ubacivanje afričkog stila u enterijer
- Uticaj afričkih paterna na modu i dizajn odeće
Ritam u paternima
Ono što se ističe kod afričkih paterna je ritam (baš kao i u muzici i plesu koji su sastavni delovi afričke kulture), gde ponavljanje oblika, linija i motiva stvara osećaj pokreta i harmonije. Ritam u paternima se postiže kombinacijom različitih elemenata, kao što su simetrični i asimetrični oblici, smela upotreba boja i raznovrsni simboli. Ritam i repetitivni obrasci simbolizuju prirodne cikluse, kao što su smena dana i noći, godišnja doba ili ciklus života. Ovaj princip ponavljanja u paternima ne samo da stvara estetsku privlačnost, već i duboko odražava filozofiju života u mnogim afričkim zajednicama, gde se ritam prirode i svakodnevnog života smatra ključnim za održavanje balansa i harmonije.
Značaj afričkih umetničkih šara
Kroz paterne afrička plemena čuvaju i prenose znanje, društvene, duhovne i političke poruke, a mogu se naći u arhitekturi, raznim svakodnevnim predmetima, ukrasima, artefaktima i na tekstilu. Afričke šare često imaju cikličan karakter, gde se isti motivi ponavljaju u pravilnim razmacima, stvarajući osećaj povezanosti između elemenata. Ovakvi paterni mogu se videti na tradicionalnim afričkim tekstilima, kao što su Kente tkanina iz Gane, Kuba tkanina iz Konga, kao i u dekorativnim predmetima i arhitekturi. Ova repetitivnost u dizajnu doprinosi dinamičnoj estetici koja privlači pažnju, ali i prenosi važne kulturne poruke.
Slično kao i u afričkoj muzici, gde ritmičke strukture definišu melodije, afrički paterni koriste ponavljanja i varijacije kako bi stvorili kompleksne, ali harmonične kompozicije. Ovaj vizuelni ritam može preneti emocije, priče i tradicije, dok istovremeno unosi osećaj reda i stabilnosti u umetničko delo.
Žive boje, složen dizajn i kulturni značaj su prevazišli granice Afrike i stekli priznanje izvan kontinenta. Danas se proslavljaju u muzejima, galerijama i na izložbama.
Zanimljivost:
Apstraktni dezeni Kuba tkanine su bili izvor inspiracije za umetnike kao što je Anri Matis.
Matis, čija se porodica generacijama bavila tkanjem, posedovao je nekoliko Kuba tkanina iz centralne Afrike, kao i raskošne tkanine iz severne Afrike i istočne Evrope.
Kuba tkanine su bile prikazivane na ranim izložbama afričke umetnosti u Parizu na kojima je Matis možda prisustvovao, a nekoliko je ostalo u njegovoj kolekciji nakon njegove smrti. Ove ručno rađene tkanine iz devetnaestog veka, iz Demokratske Republike Kongo, tkane su od vlakana rafije palme i korišćene su kao miraz. Veći komadi su služili kao odeća za sahrane.
Iz Matisovih prepisci se zaključuje da su ove tkanine bile inspiracija za neka njegova dela, kao što su Snežni cvetovi iz 1951. godine, jedan od njegovih poslednjih velikih radova. Ovi kolaži spajaju Matisovu živopisnu paletu boja sa šarama tekstila. Nakon što je preko zidova studija okačio panele od Kuba tkanine, Matis je u pismima svojoj sestri pisao da ih je često dugo gledao, čekajući da mu nešto dođe.
Izvor: Phases Africa Furniture & Decor PTY ltd.
Vrste afričkih šara
Afričke paterne možemo podeliti na:
- geometrijske i
- simboličke šare/paterni
Geometrijski obrasci obuhvataju širok spektar oblika, uključujući dijamante, trouglove, cik-cak šare, chevron-e (>>> <<<), krugove i talase. Ovi oblici pokazuju matematičku preciznost koja se često nalazi u afričkoj umetnosti:
- oblik dijamanta se često ponavlja u afričkoj umetnosti, a simbolizuje bogatstvo, moć i jedinstvo
- trouglovi predstavljaju različite koncepte u afričkim kulturama, uključujući stabilnost, harmoniju i duhovnost
- cik-cak šare simbolizuju dinamičke sile ili životno putovanje, izazivajući osećaj energije i pokreta. Mogu se videti na tekstilu, grnčariji i arhitektonskim elementima.
- ševroni su šare u obliku latiničnog slova V koji prenose značenja usmerenja, kao što su kretanje, napredovanje ili zaštita. Često se nalaze u dekorativnoj umetnosti, na tekstilu i ukrasima za telo.
- krugovi simbolizuju jedinstvo, večnost i celovitost. U afričkoj umetnosti, krugovi predstavljaju ciklus života, nebeska tela i veze u zajednici.
- talasi simbolizuju tok vode, koja je neophodna za život. Talasaste šare predstavljaju vitalnost, prilagodljivost i transformativnu moć vode.
Simboličke šare uključuju prirodne ili veštačke motive koji imaju kulturni, istorijski ili duhovni značaj. Krstovi i oblici koji podsećaju na krstove, zvezde, mozaici, cveće i drveće su samo neki od primera simbola koji se koriste za prenošenje znanja, vrednosti, kao vizuelni prikazi mudrosti predaka i kulturnog nasleđa.
- krstići simbolizujui duhovnost, ravnotežu i međusobnu povezanost fizičkog i duhovnog sveta
- zvezde predstavljaju vođstvo, zaštitu i nebeske sile. Obično se koriste da prenesu osećaj božanstva, sudbine ili prisustva predaka.
- mozaici se sastoje od složenih rasporeda manjih elemenata, stvarajući vizuelno zapanjujuće kompozicije. Oni simbolizuju jedinstvo, raznolikost i međusobnu povezanost različitih elemenata u svetu.
- cveće i cvetni motivi predstavljaju lepotu, rast i regeneraciju. Cvetni uzorci se mogu naći u tekstilu, grnčariji i na ukrasima za telo.
- drveće predstavlja snagu, mudrost i međusobnu povezanost života
Izvor: Phases Africa Furniture & Decor PTY ltd.
Afrički paterni u modernom dizajnu enterijera
Afrički paterni su stekli popularnost u modernom dizajnu enterijera. Žive boje, komplikovani motivi i ritmični dizajn doprinose jedinstvenosti i zadivljujućoj estetici životnih prostora. Luksuzne afričke safari lože, međunarodni hoteli sa 5 zvezdica i komercijalne zgrade širom sveta se opremaju nameštajem izrađenim u Africi.
Afrički paterni se koriste na tapetama i tekstilu, nameštaju i dekorativnim dodacima. Dizajneri često mešaju tradicionalne afričke šare sa modernim elementima kako bi stvorili harmonične i eklektične prostore.
Izvor: Phases Africa Furniture & Decor PTY ltd.
Primeri korišćenja afričkih paterna u dizajnu enterijera
- kreveti od afričkog drveta, kitnjasti ručno izrezbareni Bamileke krevet
- ormar/komoda od drveta (armoire) sa frontom napravljenim od vrata koja su ručno izrezbarili pripadnici Dogon Naroda iz zapadne Afrike
- Bamileke (Bamileke of Cameroon) stoličice ručno rezbarene i ukrašene perlama napravljene su za kraljevsku porodicu Joruba iz jugozapadne Nigerije i Benina u zapadnoj Africi. Ove afričke ukrasne komade kamerunske zanatlije nazivaju „stočićima”
- ručno tkani tepisi od vune
- tepisi od 100% recikliranih materijala
- ručno rezbarene Nupe stolice koje prave ljudi Nupe iz Nigerije. Prepoznatljive su po otprilike osam, a ponekad i više nogu, u zavisnosti od veličine stolice.
- ručno rezbareni stolovi za dnevni boravak – ovi su stočići inspirisani Nupe stolicama. Ističu se velikim brojem nogara
- afrička Kuba tkanina (Kuba Cloth) – ručno rađena tkanina od listova rafije palme, koristi se u ritualima muškaraca iz plemena, koji ovu tkaninu obmotavaju oko struka, u više slojeva, tokom važnih ceremonija. Biljne boje se koriste na nitima rafije, a zatim se vezuju na gotovu tkaninu da bi se stvorile šare u obliku krugova, pravougaonika, zakrivljenih linija. Kuba tkanina se koristi za svečane suknje, zidne zavese ili prostirke za sedenje, kao i za spavanje.
- serija nameštaja Kassena (Johanesburg, Southern Guild Gallery) – oblik i grafički uzorci inspirisani su ručno oslikanim kućama naroda Kasena iz severne Gane. Saznajte više ovde.
Izvor: Phases Africa Furniture & Decor PTY ltd.
Saveti za ubacivanje afričkog stila u enterijer
- koristite nijanse toplih boja: od žute, boje peska, senfa, terakote do tamno smeđe, čak i crne, ali sa tamnom nijansom kafe
- u prostoriji/sobi ništa ne bi trebalo da bude oštro i geometrijsko
- u dekoraciji koristite samo grube prirodne materijale, gips, grubo drvo, kamen, grubu keramiku, sušeni bambus, plutu
- za podove koristite parket sa velikim brojem čvorova, npr. pod od ružinog drveta, mahagonija. Ili koristite prirodnu mat keramiku ili pločice koje liče na kamen.
- dekorativni elementi treba da budu veliki. Crno-bele ili sepija fotografije sa krupnim planovima životinja. Potom autentične maske, figurice, perle u crnim ili braon nijansama, drvene ili glinene vaze i posuđe, ručno izrađene sa neravnim površinama, nelakirane.
Izvor: Phases Africa Furniture & Decor PTY ltd. & The design story
Uticaj afričkih paterna na modu i dizajn odeće
Afrički obrasci su izvršili značajan uticaj na svet mode i odeće. Poznati dizajneri i modne kuće crpe inspiraciju iz afričkih paterna za kreiranje zadivljujućih odevnih predmeta koji prikazuju raznolikost i živost afričkih kultura. Afrički tekstil, kao što su Ankara, Dashiki i Bogolan, koji nosi najuzbudljiviji i najsloženiji oblik repetitivnog dizajna, veoma je tražen zbog svojih smelih šara i jedinstvene izrade. Ovi uzorci su ugrađeni u haljine, suknje, košulje i razne dodatke.
Vrste tkanina:
- Ashanti Kente tkanina iz Gane – pravi se tako što se na razboju pletu dugačke uske trake, koje se potom seku na manje komade koji se zatim šivanjem spajaju u gotovo platno, formirajući različite šare, pa su mogućnosti dizajna za gotov komad beskrajne. Saznajte više ovde.
- Kuba (Bushoong) tkanina – napravljena od ušivenih traka i kvadrata tkanog platna od listova rafija palme koje je izvezeno obojenim nitima od rafije u svim vrstama geometrijskih oblika
- Shoowa platno – ručno pletena tkanina od listova rafija palme (palmino vlakno se koristi za izradu tkanine od rafije). Šova platno se od Kuba platna razlikuje po načinu izrade. Više saznajte ovde.
Nikolina Mihaljević
